System emerytalny w Polsce ma szerokie grono zwolenników i przeciwników. Wielu Polaków nie wierzy w emeryturę, która pozwala na bezpieczne i godne życie. Między innymi z tego powodu rośnie zainteresowanie trzecim filarem emerytalnym. To zbiór 5 różnych programów, które pozwalają oszczędzać i inwestować z myślą o przyszłości. Dzięki nim bierzesz sprawy w swoje ręce i nie polegasz wyłącznie na emeryturze z ZUS. Jakie możliwości daje trzeci filar emerytalny? Ile możesz na nim zyskać? Jakie warunki trzeba spełnić? Przeczytaj, dowiedz się więcej i zadbaj o finansową przyszłość!
System emerytalny w Polsce – 3 filary bezpieczeństwa finansowego
Kiedy słyszysz „emerytura”, zapewne od razu myślisz o ZUS-ie. To słuszne skojarzenie, jednak system emerytalny w Polsce to nie tylko ZUS, ale również dwa pozostałe filary.
- Pierwszy filar emerytalny (ZUS) – najbardziej znany i obowiązkowy system, w którym część Twoich składek trafia bezpośrednio do ZUS-u. Jest to program publiczny, a świadczenia są wypłacane dożywotnio po przekroczeniu wieku emerytalnego. Co ważne, pieniądze nie są dziedziczone. Pierwszy filar emerytalny jest gwarancją, że w późniejszym wieku będziesz otrzymywać od państwa świadczenia w określonej kwocie.
- Drugi filar emerytalny (subkonto ZUS i OFE) – obowiązkowy element systemu emerytalnego w Polsce, który podlega dziedziczeniu. Wciąż nie można jednak wypłacać z niego środków przed emeryturą. Kwota, która trafia na subkonto ZUS, zależy przede wszystkim od wysokości składek emerytalnych i waloryzacji. Odkładanie na koncie OFE jest natomiast dobrowolne.
- Trzeci filar emerytalny (IKE, IKZE, PPK i inne) – dobrowolne formy oszczędzania, które mają zapewniać finansowe bezpieczeństwo i wsparcie na emeryturze. Do wyboru jest aktualnie 5 różnych programów, a wszystkie środki są Twoją własnością i podlegają dziedziczeniu. Poprzez trzeci filar można inwestować w różne produkty inwestycyjne (np. w ramach IKZE, możesz kupować obligacje skarbowe, ETF na akcje lub umieścić pieniądze na lokacie bankowej). Trzeci filar emerytalny oferuje ulgi podatkowe, jeżeli spełnisz określone warunki.
W artykule skupimy się na trzecim filarze emerytalnym. Z perspektywy obywatela Polski, jest to zdecydowanie najciekawsza opcja, na którą mamy największy wpływ. Warto ją poznać, zwłaszcza jeśli bezpieczeństwo finansowe w przyszłości – Twoje i Twojej rodziny, jest dla Ciebie ważne.
Trzeci filar emerytalny – IKE, IKZE, PPE, PPK i OIPE
Wizja „głodowej emerytury” nie musi być Twoją przyszłością. Choć ZUS zapewnia podstawę, to jednak dobrowolne oszczędzanie i inwestowania zapewnia komfort finansowy. Trzeci filar emerytalny daje Ci możliwość wyboru. To Ty decydujesz, ile i gdzie odkładasz, w co inwestujesz i czy w ogóle to robisz. W 2025 roku na trzeci filar emerytalny składa się 5 różnych narzędzi:
- programy indywidualne: IKE, IKZE i OIPE;
- programy grupowe (firmowe): PPE i PPK.
Trzeci filar emerytalny to przykład, w jaki sposób polskie państwo zachęca do długoterminowego oszczędzania z myślą o emeryturze. Poszczególne programy charakteryzują się zwolnieniem z podatku od zysków kapitałowych (np. IKE) lub odliczeniem wpłat od bieżącego dochodu (IKZE). Aby jednak móc skorzystać z wymienionych korzyści, trzeba spełnić warunki. Zwykle chodzi o konieczność wypłaty środków po przekroczeniu określonego roku życia.
W przeciwieństwie do ZUS-u, możesz jednak wcześniej wypłacić zgromadzone pieniądze. W takiej jednak sytuacji tracisz ulgi podatkowe i musisz zapłacić podatek Belki w wysokości 19% od zysków kapitałowych. Co istotne, wszystkie zaoszczędzone pieniądze są prywatne i podlegają dziedziczeniu. To, co zaoszczędzisz, należy więc tylko do Ciebie i Twojej rodziny.
Trzeci filar emerytalny oferuje elastyczność i wolność oszczędzania. Najbardziej opłacalny jest jednak wtedy, gdy zamierzasz odkładać pieniądze w perspektywie długoterminowej. Dzięki temu wartość Twojego kapitału rośnie, a wypłacając środki po 60. roku życia (w przypadku IKE), dodatkowo oszczędzasz na podatku Belki.
Przeczytaj teraz omówienie każdego z programów, który wchodzi w skład trzeciego filaru: IKE, IKZE, PPE, PPK oraz OIPE!
1. IKE – Indywidualne Konto Emerytalne
IKE może założyć każdy, kto ukończył 16. rok życia. Jest to zatem długoterminowa forma oszczędzania lub inwestowania, która pozwala odkładać pieniądze z myślą o przyszłości. Największą korzyścią IKE jest zwolnienie z „podatku Belki”, który wynosi 19% od zysków kapitałowych. Jest to zatem świetna okazja, aby spora część pieniędzy została w Twoim portfelu.
Aby jednak uniknąć płacenia podatku, musisz wypłacić środki po 60. roku życia. Jeśli natomiast uzyskasz świadczenia emerytalne wcześniej, możesz wypłacić pieniądze bez podatku po ukończeniu 55. roku życia. Oprócz tego, jeśli nie chcesz płacić podatku Belki, Twoje oszczędzanie na IKE musi mieć charakter długoterminowy. Oznacza to, że wpłaty powinny być rozłożone na minimum 5 lat albo większość kapitału (ponad 50%) musi być zgromadzona przynajmniej 5 lat przed wypłatą. Oczywiście, możesz wcześniej i dobrowolnie wypłacić środki z IKE, jednak wtedy obowiązuje podatek Belki.
Roczny limit wpłat na Indywidualne Konto Emerytalne w 2025 roku wynosi 26 019 zł. Ostateczna kwota zależy od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia na dany rok. W rezultacie sugerując się aktualnym projektem ustawy budżetowej na kolejny rok, obliczyliśmy, że limit IKE w 2026 roku będzie wynosił około 28 260 zł.
2. IKZE – Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego
IKZE jest atrakcyjne, ponieważ natychmiast obniża Twój podatek dochodowy (PIT). Wpłaty na IKZE możesz odliczyć od dochodu. Roczny limit wpłat na Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego w 2025 roku wynosi 10 407,60 zł (dla wszystkich podatników) oraz 15 611,40 zł (dla samozatrudnionych). Przykładowo więc, jeśli prowadzisz JDG i jesteś w pierwszym progu skali podatkowej (12%), oszczędzasz na bieżącym podatku ponad 1 873 zł.
Największą korzyść z IKZE odniesiesz wtedy, gdy wypłacisz pieniądze po ukończeniu 65. roku życia i wpłacisz środki na IKZE minimum przez 5 różnych lat. Jeśli spełnisz te warunki, zapłacisz 10% zryczałtowanego podatku od całości wypłaconej kwoty z IKZE. Nie zapominajmy również, że wcześniejsze wpłaty obniżają dodatkowo Twój podatek dochodowy w poszczególnych latach.
Wcześniejsza wypłata z IKZE jest w wielu przypadkach nieopłacalna, ponieważ zwiększa Twój dochód do opodatkowania w danym roku rozliczeniowym. Jest ona opodatkowana według skali podatkowej. To może spowodować, że wpadniesz w wyższy próg podatkowy i zapłacisz znacznie więcej, niż zaoszczędziłeś na podatkach we wcześniejszych latach. W wielu więc sytuacjach korzystanie z IKZE ma więc sens tylko wtedy, jeśli założymy, że wykorzystasz ulgę w 100% i nie wypłacisz pieniędzy przed czasem.
3. PPE – Pracownicze Programy Emerytalne
Pracowniczy Program Emerytalny (PPE) to grupowy program oszczędnościowy na emeryturę. Jest on tworzony dobrowolnie przez pracodawcę dla pracowników. Główna składka na PPE jest opłacana przez pracodawcę i wynosi maksymalnie 7% pensji pracownika. Jako pracownik możesz, ale nie musisz dokładać własnych pieniędzy.
Pieniądze z PPE można wypłacić bez podatku Belki po ukończeniu 60. roku życia lub 55. roku życia, jeśli masz wcześniejsze uprawnienia emerytalne. Jeśli natomiast wypłacisz pieniądze wcześniej, musisz przekazać 30% składek podstawowych do ZUS. Ponadto od zysków zapłacisz podatek Belki. W przypadku zmiany pracy lub likwidacji programu, możesz przenieść pieniądze z PPE na IKE.
4. PPK – Pracownicze Plany Kapitałowe
Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) to powszechny, ale dobrowolny system oszczędzania na przyszłość. Jest on tworzony automatycznie w miejscu pracy dla pracowników, którzy ukończyli 18. rok życia, ale nie przekroczyli 55. roku życia. PPK zakłada oszczędzanie do 60. roku życia: dotyczy to zarówno mężczyzn, jak i kobiet.
W przypadku wcześniejszej wypłaty z PPK, zgromadzona suma pieniędzy zostanie pomniejszona o dopłaty od państwa (wpłatę powitalną i dopłaty roczne), podatek Belki oraz 30% środków pochodzących z wpłat pracodawcy (zostaną przekazane do ZUS-u). Zakładając jednak, że wypłacisz pieniądze z PPK po 60. roku życia, przystąpienie do tego programu wydaje się opłacalnym rozwiązaniem.
5. OIPE – Ogólnoeuropejski Indywidualny Produkt Emerytalny
Ogólnoeuropejski Indywidualny Produkt Emerytalny (OIPE) to najnowsze narzędzie w trzecim filarze emerytalnym. Program został stworzony z myślą o osobach, które chcą oszczędzać na emeryturę, nawet jeśli pracują w różnych krajach UE.
OIPE jest bardzo podobne do polskiego IKE. Wypłata środków bez podatku jest możliwa po ukończeniu 60. roku życia lub 55. roku życia (przy wcześniejszym uzyskaniu praw emerytalnych). Możesz wcześniej wypłacić pieniądze z OIPE, ale wtedy musisz zapłacić podatek od zysków kapitałowych.
Trzeci filar emerytalny – zachęta do oszczędzania na przyszłość
Struktura polskiego systemu emerytalnego pozwala wziąć sprawy w swoje ręce i zadbać o dodatkowe oszczędności na przyszłość. Jeśli tego nie zrobimy, dla wielu z nas przyszła emerytura może być rozczarowaniem, a nawet zagrożeniem dla spokojnego i bezpiecznego życia.
Trzeci filar emerytalny daje realne wsparcie. Pozwala oszczędzać pieniądze na podatkach oraz stanowi skuteczne narzędzie do budowania kapitału. Warto więc poważnie zastanowić się nad otworzeniem IKE lub IKZE czy przystąpieniem do PPK. Każda złotówka odłożona dzisiaj, może być nieocenionym wsparciem po przejściu na emeryturę.
Jeśli natomiast potrzebujesz dowiedzieć się więcej lub chcesz poradzić się doradcy podatkowego, skontaktuj się z naszym biurem rachunkowym we Wrocławiu!
