Przedsiębiorcy sądzą, że dokładne zrozumienie wszystkich form opodatkowania działalności gospodarczej, graniczy z cudem. Mają w tym trochę racji, ponieważ zawiłość polskiego prawa w tym zakresie, bywa uciążliwa i podstępna. W biurze rachunkowym Trasted udowadniamy jednak, że każdy przedsiębiorca może zrozumieć podatki i finanse w stopniu, który pozwoli mu spokojne i bezpieczne prowadzenie firmy. Chętnie dzielimy się wiedzą za darmo, dlatego przygotowaliśmy kolejny poradnik. Tym razem dotyczy ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, gdzie omówiliśmy jego zasady, niuanse, szczegóły, wady i korzyści. Czytaj dalej i dowiedz się wszystkiego na temat tej formy opodatkowania działalności.
Co to jest ryczałt i na czym polega?
Najważniejszą zasadą ryczałtu ewidencjonowanego jest fakt, iż podstawę opodatkowania stanowi przychód, a nie dochód, jak to ma miejsce w przypadku podatku liniowego i zasad ogólnych. W rezultacie przedsiębiorcy nie mogą zmniejszać wartości podatku o koszty uzyskania przychodu. Warto więc mieć na uwadze, że ryczałt może nie być najlepszą formą opodatkowania działalności gospodarczej, która generuje relatywnie wysokie koszty.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych może być zastosowany w przypadku przychodów z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej, rolniczego handlu detalicznego, a także najmu prywatnego, prowadzonego poza działalnością gospodarczą. Stawki podatku na ryczałcie wynoszą natomiast od 2% do 17%, a jego ostateczna wartość zależy od rodzaju prowadzonej działalności. Więcej informacji na ten temat zamieściliśmy w dalszej części artykułu.
Kto może skorzystać z ryczałtu?
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest dostępny dla osób fizycznych, prowadzących działalność gospodarczą oraz spółek jawnych i cywilnych. Z tej formy opodatkowania mogą również skorzystać przedsiębiorstwa w spadku (sukcesja firmy), a także rolnicy, którzy – jak już informowaliśmy – osiągają przychód w ramach rolniczego handlu detalicznego.
Limit przychodów na ryczałcie w 2024 roku
Bardzo istotnym aspektem ryczałtu jest kontrolowanie limitu przychodów. Prawo do tej formy opodatkowania przysługuje wówczas, gdy przychody w poprzednim roku podatkowym nie były wyższe niż 2 000 000 euro! Limit dotyczy działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie i spółki (w tym jednak przypadku mówimy jednak o sumie przychodów wszystkich wspólników). Kwota 2 000 000 euro jest ponadto przeliczana na polską walutę. Pod uwagę bierze się średni kurs euro NBP, przypadający na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedniego. Tym samym limit przychodów na ryczałcie w 2024 roku wynosi 9 218 200 zł. Do limitu nie wlicza się jednak kwot, które zmniejszyły lub zwiększyły przychody i dla których minął 90-dniowy termin płatności.
Ponadto osoba, która prowadzi działalność gospodarczą samodzielnie, a oprócz tego jest wspólnikiem w spółce, ma prawo traktować limit przychodów za poprzedni rok w sposób odrębny do każdej z tych działalności. Oznacza to, że przekroczenie limitu 2 000 000 euro w przypadku spółki, nie wyklucza opodatkowania działalności gospodarczej ryczałtem. Poza tym tę formę opodatkowania mogą wybrać osoby, które rozpoczynają prowadzenie działalności. W takiej sytuacji moment opodatkowania rozpoczyna się od dnia uzyskania pierwszego przychodu.
Ulgi podatkowe na ryczałcie
Wybór ryczałtu ewidencjonowanego na formę opodatkowania działalności gospodarczej nie pozwala na wspólne rozliczenie małżonków lub jako samotny rodzic. Ponadto niemożliwe jest także odliczenie od ryczałtu ulgi na dziecko. Do ciekawej sytuacji dochodzi jednak wówczas, gdy dana osoba prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem, a jednocześnie pracuje na etacie (zyski są opodatkowane według skali podatkowej). W takim przypadku można skorzystać z ulgi na dziecko!
Kto nie może skorzystać z ryczałtu?
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to bez wątpienia jedna z prostszych form opodatkowania działalności gospodarczej. Nie wymaga prowadzenia szczegółowych ksiąg rachunkowych, a przedsiębiorcy płacą określoną stawkę podatku od uzyskanego przychodu. Nie oznacza to jednak, że ryczałt jest dla każdego. Polskie prawo dość jasno wskazuje, kto nie może opodatkować działalności ryczałtem. Ustawa zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne wyklucza bowiem te osoby, które:
- czerpią przychody (w całości lub w części) z prowadzenia aptek, kupna i sprzedaży wartości dewizowych, handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych, a także wytwarzania wyrobów opodatkowanych akcyzą (wyjątkiem jest wytwarzanie energii elektrycznej z OZE);
- korzystają z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego;
- opłacają podatek w formie karty podatkowej w tym samym roku.
Z ryczałtu ewidencjonowanego nie skorzystają również te osoby, które:
- zmieniły profil działalności z prowadzonej samodzielnie na działalność w formie spółki z małżonkiem;
- zmieniły działalność w formie spółki z małżonkiem na działalność, która jest prowadzona samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków;
- dokonały zmiany z działalności prowadzonej samodzielnie przez jednego małżonka na działalność prowadzoną przez drugiego małżonka;
- opłacały podatek dochodowy na zasadach ogólnych z tytułu prowadzenia działalności (dotyczy to któregokolwiek z małżonków); w takiej sytuacji ryczałt jest dla nich dostępny dopiero od kolejnego roku podatkowego.
Istotne jest również, że nie można skorzystać z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w sytuacji, gdy w ramach działalności będzie dokonywana sprzedaż (lub świadczenie usług) na rzecz obecnego albo byłego pracodawcy w danym roku podatkowym lub poprzednim.
Doskonale zdajemy sobie sprawę, że powyższe reguły mogą brzmieć skomplikowanie. Jeżeli więc nie chcesz popełnić błędu i narazić się urzędowi skarbowemu, skonsultuj się z naszym specjalistą w ramach doradztwa podatkowego!
Utrata prawa do ryczałtu
Jeśli w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej lub spółki, która jest opodatkowana ryczałtem, dojdzie do złamania którejkolwiek z wcześniej wymienionych zasad (np. uzyskanie przychodu ze sprzedaży wartości dewizowych), wówczas możesz stracić prawo do stosowania tej formy opodatkowania. Dotyczy to również sprzedaży towarów i świadczonych usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, gdzie podejmowane czynności są podobne do tych, wykonywanych w ramach umowy o pracę w obecnym lub poprzednim roku podatkowym.
W takiej sytuacji należy płacić podatki według skali podatkowej i prowadzić księgi rachunkowe lub księgę przychodów i rozchodów. Podstawą opodatkowania jest wówczas dochód, uzyskany od dnia utraty prawa do ryczałtu. Tym samym nie ma potrzeby zmiany i korekcji wcześniejszych rozliczeń.
Stawki podatku na ryczałcie ewidencjonowanym w 2024 roku
Jak wspominaliśmy na początku, podatek na ryczałcie zależy od rodzaju prowadzonej działalności. Obecnie wyróżniamy kilka różnych progów podatkowych: 17%, 15%, 14%, 12,5%, 12%, 10%, 8,5%, 5,5%, 3% oraz 2%. Pełną listę wraz ze szczegółowymi opisami można znaleźć we wcześniej przywołanej: Ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby. Tutaj natomiast przytoczymy kilka przykładów dla każdej stawki ryczałtu.
- 17% dla przychodów, które są osiągane w ramach uprawiania wolnych zawodów (np. tłumacz, adwokat, radca prawny).
- 15% dla przychodów ze świadczenia usług m.in.: reklamowych, parkingowych i fotograficznych.
- 14% dla przychodów ze świadczenia usług w zakresie m.in. opieki zdrowotnej.
- 12% dla przychodów ze świadczenia usług, które dotyczą m.in. wydawania gier komputerowych.
- 10% dla przychodów, które dotyczą usług w zakresie kupna i sprzedaży nieruchomości na własny rachunek
- 8,5% dla przychodów, które wynoszą do 100 000 zł oraz 12,5% przychodów od kwoty 100 000 zł z tytułu m.in. wynajmu i obsługi nieruchomości własnych lub dzierżawionych.
- 8,5% dla przychodów z m.in. świadczenia usług w zakresie edukacji.
- 5,5% dla przychodów z m.in. działalności wytwórczej i robót budowlanych.
- 3% dla przychodów z m.in. działalności gastronomicznej z wyłączeniem sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%.
- 2% dla przychodów ze sprzedaży produktów roślinnych lub zwierzęcych, które są przetworzone w sposób nieprzemysłowy.
Jeśli podatnik prowadzi ewidencję w taki sposób, która uniemożliwia określenie rodzaju działalności i wyznaczenie stawki ryczałtu, wówczas podatek wynosi 8,5%.
Jak obliczyć składkę zdrowotną na ryczałcie w 2024?
W obliczeniach składki zdrowotnej dla ryczałtowców wykorzystuje się ich roczne dochody. Pod uwagę bierze się również średnie wynagrodzenie z ostatniego kwartału minionego roku w sektorze przedsiębiorstw, uwzględniając również wypłaty z zysku. Zgodnie z komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 22 stycznia 2024 roku, średnie wynagrodzenie wynosi 7767,85 zł.
Ile wynosi składka zdrowotna dla ryczałtowców?
Przedsiębiorcy na ryczałcie opłacają składkę zdrowotną poprzez miesięczne wpłaty w wysokości 9% od ustalonej podstawy. Ta podstawa to roczny przychód pomniejszony o opłacone składki społeczne, który jest wyrażony poprzez trzy progi:
- do 60 000 zł – 60% średniego wynagrodzenia,
- od 60 000 zł do 300 000 zł – 100% średniego wynagrodzenia,
- powyżej 300 000 zł – 180% średniego wynagrodzenia.
Biorąc pod uwagę powyższe informacje, w 2024 roku osoby na ryczałcie zapłacą następujące kwoty składki zdrowotnej:
- do 60 000 zł przychodu – 419,46 zł miesięcznie (uwzględniamy 60% średniego wynagrodzenia, co daje: 4660,71 zł x 9%),
- od 60 000 zł do 300 000 zł – 699,11 zł miesięcznie (uwzględniamy 100% średniego wynagrodzenia, co daje: 7767,85 zł x 9%),
- powyżej 300 000 zł – 1258,39 zł miesięcznie (uwzględniamy 180% średniego wynagrodzenia, co daje: 13982,13 zł x 9%).
Dla porównania składka zdrowotna w 2023 roku wyniosła ryczałtowców:
- 376,16 zł miesięcznie dla przychodu do 60 000 zł,
- 626,93 zł miesięcznie dla przychodu od 60 000 zł do 300 000 zł,
- 1128,48 zł miesięcznie dla przychodu powyżej 300 000 zł.
W konsekwencji składka zdrowotna dla ryczałtu w 2024 roku wzrosła odpowiednio o:
- 43,30 zł w pierwszym progu,
- 72,18 zł w drugim progu,
- 129,91 zł w trzecim progu.
Teoretycznie zmiany wydają się niewielkie. Niemniej obecna sytuacja rynkowa jest na tyle niepewna, że dodatkowe koszty z pewnością nie wywołują uśmiechu na twarzach przedsiębiorców.
Jak płacić składkę zdrowotną na ryczałcie?
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych pozwala zapłacić składkę zdrowotną na dwa różne sposoby.
- Stała kwota przez cały rok – opcja ta jest dostępna dla przedsiębiorców, którzy prowadzili działalność przez cały poprzedni rok. Opłacają oni stałą wartość składki, bazując na dochodach z poprzedniego roku.
- Opłata progresywna – składka jest dostosowywana do aktualnych przychodów. Jeśli przychód nie przekracza 60 000 zł, stosuje się stawkę z pierwszego progu. Przy wyższych przychodach stosuje się odpowiednio wyższe progi.
Po zakończeniu roku należy natomiast sprawdzić sumę zapłaconych składek zdrowotnych i porównać ją z rzeczywistym rocznym przychodem, aby ustalić ostateczną składkę zdrowotną w skali roku. Ewentualne nadpłaty lub niedopłaty są z kolei wyrównywane w rocznym rozliczeniu składki.
Odliczenie składki zdrowotnej od podatku na ryczałcie
Z całą pewnością bardzo dobrą informacją jest, iż osoby na ryczałcie, mogą odliczać 50% zapłaconych składek zdrowotnych od swojego przychodu. Przypominamy, że taka opcja jest również możliwa w przypadku podatku liniowego, ale ogranicza ją konkretny limit kwotowy. Odliczenie składki zdrowotnej jest natomiast niedostępne dla działalności, opodatkowanych według zasad ogólnych.
Jak poprawnie prowadzić ewidencję przychodów?
Jedną z głównych zalet ryczałtu jest możliwość prowadzenia uproszczonej księgowości, która przybiera postać ewidencji przychodów. Należy ją prowadzić odrębnie za każdy rok podatkowy! Obecnie prowadzenie jest możliwe w formie papierowej lub elektronicznej. Z kolei od 2025 roku przedsiębiorcy będą zmuszeni korzystać z programów komputerowych, a następnie przesyłać elektroniczną ewidencję i wykaz do urzędu skarbowego (co miesiąc lub co kwartał w zależności od przyjętej formy rozliczenia).
Aktualnie natomiast w 2024 roku ewidencja przychodów musi zawierać:
- datę wpisu,
- datę uzyskania przychodu,
- kwotę opodatkowanego przychodu, przypisanego dla poszczególnych stawek,
- numer dowodu księgowego, który jest podstawą do dokonania wpisu.
Gotowy wzór ewidencji znajduje się w Rozporządzeniu Ministra Finansów z 17 grudnia 2021 roku.
Poza tym każdy przedsiębiorca jest zobligowany do posiadania i przechowywania dowodu zakupu towarów, a także prowadzenia ewidencji środków trwałych lub ewidencji zatrudnienia (jeśli oczywiście firma zatrudnia pracowników).
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych w 2024 – skonsultuj swoją decyzję!
To zdecydowanie jeden z dłuższych poradników na naszej stronie, ale szczegółowe omówienie ryczałtu ewidencjonowanego, wymaga dokładności. Wszelkie niuanse podatkowe i prawne, a także te, dotyczące składki zdrowotnej, są bowiem kluczowe, aby poprawnie zrozumieć tę formę opodatkowania działalności. Jeżeli po przeczytaniu tego poradnika, w Twojej głowie wciąż kłębią się pytania, a Ty masz wątpliwości, co powinieneś zrobić, skontaktuj się z naszym biurem rachunkowym Trasted i umówmy się na rozmowę. Z przyjemnością odpowiemy na Twoje pytania, doradzimy i pomożemy w wyborze najlepszej formy opodatkowania działalności!
