Nadrzędnym celem przedsiębiorcy jest minimalizowanie wydatków i maksymalizowanie zysków, czyli osiąganie jak najwyższych dochodów. Kontrowersyjnym sposobem realizacji tego zadania są raje podatkowe. Korzystanie z nich to jedna z optymalizacji, która pozwala na redukcję zobowiązań podatkowych. Czy jednak tego typu działania są legalne?
Czym są raje podatkowe?
Rajami podatkowymi potocznie określamy te państwa lub miejsca, które mają szczególnie przychylne prawo do prowadzenia biznesu przez przedsiębiorców z innych krajów oraz atrakcyjne regulacje podatkowe.
Warunki – w tego typu miejscach – są tak sprzyjające, że budzą kontrowersje i sprzeciw, zwłaszcza tych państw, których rodzime przedsiębiorstwa korzystają z tego typu rozwiązań. Trudno się temu dziwić, gdyż w ten sposób następuje odpływ kapitału z krajowej gospodarki.
Nie ma jednolitej definicji raju podatkowego, ponieważ sposób patrzenia na regulacje prawne danego państwa, zależy od przepisów, panujących w kraju ojczystym. Tym samym przedsiębiorca z Chin może mieć inne pojęcie raju podatkowego, niż przedsiębiorca z Polski.
Cechy charakterystyczne, które wyróżniają raje podatkowe, to:
- bardzo niskie podatki,
- mało przejrzyste przepisy podatkowe,
- możliwość opodatkowania dochodów przez przedsiębiorców, bez konieczności rejestracji działalności na terenie danego kraju.
Tego typu państwa zazwyczaj niechętnie współpracują z organami podatkowymi innych krajów. Oznacza to, że nie udzielają informacji zagranicznym instytucjom na temat przedsiębiorców, którzy opodatkowali dochody na ich terenie.
Jak działają raje podatkowe?
Sposób działania rajów podatkowych budzi wątpliwości w zakresie ich legalności.
Najczęściej wygląda to w ten sposób, że firma – aby uniknąć płacenia wysokich podatków – przekierowuje część swoich zysków do kraju, w którym są znacznie niższe podatki. Aby tego dokonać, firma otwiera spółkę w raju podatkowym.
Ów spółka – oficjalnie – świadczy usługi dla głównej firmy, pobierając wysokie wynagrodzenie. W konsekwencji główna firma – według prawa – osiąga niskie dochody, ponieważ generuje ogromne – często zawyżone – koszty. Z kolei spółka uzyskuje duży dochód, ale jest on opodatkowany niski stawkami, według przepisów w raju podatkowym.
Transfer zysków – z firmy głównej do spółki – zachodzi również wtedy, gdy firma sprzedaje swoje towary spółce w cenie kosztów ich wytworzenia. Wówczas firma nie osiąga żadnych dochodów (zyski ze sprzedaży równoważą koszty wytworzenia), co przekłada się na niemalże zerowe podatki. Następnie spółka sprzedaje towary po wyższej cenie, od których albo płaci niski podatek, albo nie płaci go wcale. W rezultacie powstaje „czysty zysk”, który oficjalnie zasila konto spółki, ale tak naprawdę jest częścią głównej firmy.
Ile podatku płaci Amazon?
Powyższe działanie prowadzi często do kuriozalnych sytuacji.
Międzynarodowe koncerny, które są warte miliardy dolarów, nie płacą żadnych podatków w niektórych krajach, w których prowadzą działalność, gdyż transferują zyski do podatkowych rajów.
Przykładem jest globalny gigant Amazon.
Według „The Guardian” w 2020 r. europejska filia koncernu – Amazon EU SARL – osiągnęła ze sprzedaży towarów w Europie około 44 mld euro, a mimo to nie zapłaciła żadnego podatku. Było to możliwe, choćby dlatego, że firma przesuwała swoje zyski do Luksemburga, gdzie panują przyjazne regulacje podatkowe.
Czy to było legalne?
Tak, a jednym z dowodów jest fakt, iż Amazon wygrał spór z Komisją Europejską, podczas którego wykazano, iż Luksemburg nie traktował amerykańskiej firmy w szczególny sposób i nie naruszył zasad pomocy państwa.
Raje podatkowe w 2021: pełna lista
Rada Unii Europejskiej od 2017 r. publikuje wykaz rajów podatkowych. Najnowsza wersja – przyjęta 5 października 2021 r. – obejmuje:
- Fidżi
- Samoa Amerykańskie
- Guam
- Palau
- Panamę
- Samoa
- Trynidad i Tobago
- Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych
- Vanuatu
Z powyższej listy – w porównaniu do poprzedniego wykazu – zniknęły natomiast:
- Seszele
- Dominika
- Anguilla.
Trzy powyższe kraje zobowiązały się bowiem do wdrożenia pewnych zmian w systemie podatkowym, który ma stać się mniej kontrowersyjny i bardziej konkurencyjny.
Raje podatkowe w Europie
Według oficjalnych danych, w Europie nie istnieją raje podatkowe. Jak jednak pokazuje rzeczywistość, można śmiało przyjąć, iż w Europie funkcjonują państwa, które mają bardzo przyjazny system podatkowy dla przedsiębiorców z zagranicy.
Państwa europejskie, które mają przyjazny system podatkowy, to przede wszystkim:
- Cypr
- Monako
- Andora
- Malta
- Gibraltar
- Liechtenstein
- Luksemburg.
Powyższe państwa nie spełniają jednak „wymagań”, mogących zaklasyfikować je do rajów podatkowych.
Czy korzystanie z rajów podatkowych jest legalne?
Wykorzystanie rajów podatkowych to jedna z form optymalizacji podatkowej, która jest legalna. Optymalizacja zakłada bowiem unikanie płacenia podatku, co jest zgodne z prawem w przeciwieństwie do uchylania się tej zapłaty.
Warto jednak zwrócić uwagę na inną kwestię.
Korzystanie z rajów podatkowych nie jest aprobowane przez rządy państw, ani opinię publiczną. Choć takie działanie nie jest oszustwem, często spotyka się z krytyką społeczeństwa i poszczególnych branż. Uchodzi ono bowiem za nieetyczne oraz niewspierające rodzimej gospodarki.
Faktem jest jednak, że bez względu na subiektywną opinię, raje podatkowe są legalnym sposobem na optymalizację podatkową, z której ochoczo korzysta wielu przedsiębiorców, sportowców czy celebrytów na całym świecie.
