Nie musisz zakładać firmy, aby prowadzić działalność. Brzmi kuriozalnie i nielogicznie? Być może, ale na to pozwala polskie prawo! Nierejestrowana działalność gospodarcza to rozwiązanie, które umożliwia prowadzenie działalności zarobkowej bez konieczności płacenia składek do ZUS-u czy składki zdrowotnej. I to wszystko jest legalne! Koniecznie czytaj dalej i sprawdź, czy działalność nierejestrowana jest dla Ciebie.
Czym jest działalność nierejestrowana?
Idea działalności nierejestrowanej jest bardzo prosta: umożliwienie prowadzenia drobnej działalności zarobkowej bez konieczności formalnej rejestracji firmy. Tym samym znikają bariery biurokratyczne i koszty, związane z prowadzeniem firmy (np. składki ZUS, usługi księgowe). W rezultacie takie rozwiązanie premiuje przedsiębiorcze osoby, które z różnych przyczyn (np. osobistych, finansowych) jeszcze nie chcą rejestrować firmy w CEIDG.
Aby prowadzić nierejestrowaną działalność gospodarczą, musisz dbać o miesięczne limity przychodów. Ponadto warunkiem koniecznym jest nieprowadzenie działalności gospodarczej w ciągu ostatnich 60 miesięcy (zawieszenie działalności jest uznawane jako „nieprowadzenie”). Działalność nierejestrowana nie zwalnia Cię również z obowiązku płacenia podatku dochodowego, który rozliczasz w zeznaniu rocznym PIT.
Ile można zarabiać na działalności nierejestrowanej?
Działalność nierejestrowana może mieć wszystkie cechy działalności gospodarczej (np. zorganizowany i zarobkowy charakter, ciągły sposób prowadzenia) i wciąż nie musisz rejestrować firmy w CEIDG, jeśli tylko Twoje przychody nie przekraczają określonego limitu. W ramach działalności nierejestrowanej możesz zarabiać miesięcznie maksymalnie 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Co to oznacza w praktyce?
- Minimalna pensja w 2025 roku wynosi 4 666 zł brutto.
- 75% minimalnego wynagrodzenia to 3 499,50 zł.
- Limit miesięcznych przychodów dla nierejestrowanej działalności gospodarczej w 2025 roku wynosi więc 3 499,50 zł.
Dokładnie pilnuj tego limitu przychodów! Gdy go przekroczysz, musisz zarejestrować firmę w CEIDG, w ciągu 7 dni. Taka konieczność wiąże się z szeregiem dodatkowych obowiązków (np. prowadzenia księgowości), jednak pamiętaj, że po zarejestrowaniu firmy mogą przysługiwać Ci korzystne ulgi ZUS.
Przychód w nierejestrowanej działalności gospodarczej
Najważniejszym zadaniem podczas działalności nierejestrowanej (oprócz oczywiście zarabiania pieniędzy) jest pilnowanie limitu przychodu. Aby to zrobić, musisz jednak wiedzieć, jak ustalić przychód w danym miesiącu. Co do zasady, przychodem są wszystkie kwoty, które wynikają z wystawionych przez Ciebie rachunków lub faktur w danym miesiącu. Nie ma natomiast znaczenia, że Twój klient jeszcze ich nie opłacił. Liczy się sam fakt wystawienia tych dokumentów. Jeżeli natomiast Twój klient zwróci towar, wówczas nie wliczasz jego wartości do limitu przychodów.
Działalność nierejestrowana a ewidencja sprzedaży
Aby dbać o prawidłowe rejestrowanie i ustalanie przychodu, powinieneś prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży. Dzięki niej możesz spokojnie i bezpiecznie kontrolować miesięczny limit przychodów. Ewidencję możesz prowadzić papierowo lub elektronicznie (np. w Excelu), zapisując sprzedaż na bieżąco.
Prawo nie mówi, co powinna zawierać ewidencja sprzedaży. Z doświadczenia wiemy jednak, że warto uwzględnić: numer sprzedaży, datę oraz wartość sprzedaży i wartość sprzedaży narastająco. Niektórzy myślą: „Po co mi ewidencja… I tak tego nikt nie sprawdza!”. Czy zdajesz sobie jednak sprawę, że działalność nierejestrowana może być kontrolowana przez urząd skarbowy? Jeśli natomiast okaże się, że Twoja ewidencja nie istnieje lub jest prowadzona niedokładnie, wówczas urząd skarbowy sam oszacuje Twój przychód i podatek, który w skrajnych sytuacjach może wynieść 22%.
Podatek VAT w nierejestrowanej działalności gospodarczej
Specyfika działalności nierejestrowanej powoduje, że podatnicy nie przekraczają limitu rocznej sprzedaży w wysokości 200 000 zł. W rezultacie korzystają ze zwolnienia VAT i nie muszą odprowadzać podatku w tym zakresie.
Zwolnienie z VAT nie dotyczy jednak sprzedaży określonych towarów (np. metale szlachetne, części samochodowe, wyroby jubilerskie) oraz usług (np. prawniczych, doradczych). W takiej sytuacji musisz zarejestrować się jako czynny podatnik VAT – niezależnie od uzyskanego przez Ciebie przychodu. W ten sposób zostajesz płatnikiem VAT, co wiąże się, chociażby z posiadaniem numeru NIP.
Czy potrzebujesz kasy fiskalnej?
Jeśli Twój obrót dla osób fizycznych i rolników ryczałtowych nie przekroczył 20 000 zł w poprzednim roku, nie musisz mieć kasy fiskalnej. Jeśli natomiast zacząłeś działalność nierejestrowaną w trakcie poprzedniego roku, to limit 20 000 zł liczy się proporcjonalnie do liczby miesięcy, w których prowadziłeś działalność.
Wyjątkiem jest sprzedaż towarów lub usług, które są objęte obowiązkiem posiadania kasy fiskalnej, niezależnie od uzyskanego przychodu (np. części do silników, perfumy, usługi fryzjerskie, doradztwo podatkowe).
Dla kogo jest działalność nierejestrowana?
Działalność nierejestrowaną mogą wykonywać tylko osoby fizyczne. Zgodnie z powszechną definicją: osobą fizyczną jest każdy żyjący człowiek od narodzin do śmierci, posiadający zdolność prawną. Innymi słowy, działalność nierejestrowana jest ona przeznaczona tylko dla pojedynczych ludzi, a nie spółek, organizacji, fundacji czy stowarzyszeń.
Choć tę formę działalności może prowadzić każda osoba fizyczna, istnieje kilka grup społecznych, wobec których mogą mieć zastosowanie nieco inne warunki i zasady. Są to:
- osoby niepełnoletnie,
- cudzoziemcy,
- osoby bezrobotne,
- urzędnicy,
- rolnicy.
Przykładem są osoby niepełnoletnie, które często muszą uzyskać zgodę przedstawiciela ustawowego. Ponadto limit przychodów dla osoby bezrobotnej jest niższy i wynosi 2 333 zł. Z kolei urzędnik może prowadzić działalność nierejestrowaną, ale pewne regulaminy wewnętrzne mogą tę aktywność zarobkową ograniczać. Jeśli więc należysz do jednej z wymienionych wyżej grup, dokładnie zapoznaj się z zasadami prowadzenia działalności nierejestrowanej!
Gotowe pomysły na zarobek w ramach działalności nierejestrowanej
Choć nie jest to artykuł o pomysłach na biznes, postanowiliśmy podać Ci kilka przykładów zajęć i usług, które mogą być realizowane (przynajmniej na początku) w ramach działalności nierejestrowanej.
- Drobne prace ogrodnicze.
- Korepetycje z różnych przedmiotów.
- Tworzenie prostych stron internetowych i blogów.
- Organizacja drobnych imprez.
- Wytwarzanie świec zapachowych.
- Produkcja i sprzedaż ceramiki artystycznej.
- Pisanie lub tłumaczenie tekstów.
- Zarządzanie mediami społecznościowymi dla małych firm.
- Malowanie obrazów lub tworzenie grafik.
Przed rozpoczęciem działalności, zawsze sprawdzaj, czy Twój pomysł nie wymaga specjalnych pozwoleń lub koncesji, które mogłyby wykluczyć go z ram działalności nierejestrowanej.
Kiedy musisz oficjalnie zarejestrować firmę?
Nawet przy niewielkich przychodach, musisz zarejestrować firmę, jeśli Twoja działalność:
- wymaga zezwolenia, koncesji lub wpisu do rejestru (np. sprzedaż alkoholu, usługi detektywistyczne);
- jest zdefiniowana w przepisach jako działalność gospodarcza, której nie można prowadzić bez rejestracji (np. pośrednictwo ubezpieczeniowe).
W takich przypadkach rejestracja firmy w CEIDG jest obowiązkowa.
Działalność nierejestrowana na rozliczeniu PIT
Działalność nierejestrowana zwalnia Cię z wielu obowiązków, jednak nie z płacenia podatku dochodowego. Przychody z działalności nierejestrowanej rozliczasz w rocznym zeznaniu podatkowym PIT-36. W formularzu istnieje specjalna sekcja, zatytułowana: „Działalność nierejestrowana”. To właśnie w niej wykazujesz swoje przychodu, koszty oraz dochód. Pamiętaj, że przychodem podatkowym są faktycznie otrzymane kwoty za sprzedane towary lub usługi.
Co ważne, nie musisz płacić miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy. Z uzyskanych przychodów rozliczasz się poprzez formularz PIT-36 i płacisz podatek raz w roku: do 30 kwietnia za poprzedni rok. Ponadto zarobki z działalności nierejestrowanej nie zabierają Ci prawa do wspólnego rozliczenia podatkowego z małżonkiem. Możecie więc nadal rozliczać się razem.
Jak wspomnieliśmy, w formularzu PIT-36 możesz uwzględnić koszty poniesione w związku z działalnością (np. zakup surowców, towarów, energii). W ten sposób obniżysz dochód, a tym samym kwotę podatku. Ważne jest, abyś przechowywał wszystkie dowody zakupów.
Jakie są plusy działalności nierejestrowanej?
Działalność nierejestrowana wydaje się bardzo dobrym rozwiązaniem dla wielu osób: zarówno od strony biznesowej oraz finansowo-podatkowej, jak i psychologicznej.
- Brak składek ZUS – nie płacisz składek na ubezpieczenia społeczne ani zdrowotne (w ramach prowadzonej działalności), co generuje znaczące oszczędności na start.
- Uproszczone rozliczenia PIT – nie musisz co miesiąc płacić zaliczek na podatek dochodowy. Cały dochód rozliczasz raz w roku w zeznaniu PIT-36, co minimalizuje formalności.
- Możliwe zwolnienie z VAT – zazwyczaj nie musisz być płatnikiem VAT, jeśli Twoja sprzedaż roczna nie przekracza 200 000 zł.
- Testowanie pomysłu na biznes – działalność nierejestrowana to świetne rozwiązanie, aby sprawdzić, czy Twój produkt lub usługa znajdzie klientów, bez ponoszenia ryzyka i większych kosztów oraz zobowiązań.
- Niski próg wejścia – nie musisz rejestrować firmy w CEIDG, dzięki czemu jesteś zwolniony, chociażby z prowadzenia księgowości i tym samym możesz szybciej zacząć działać.
- Mniejszy stres – prostota działania zmniejsza presję i pozwala na spokojne rozwijanie się oraz naukę.
- Poczucie wolności i elastyczności – możesz pracować w swoim tempie i swobodnie decydować o zakresie działalności, bez sztywnych ram narzucanych przez zarejestrowaną firmę.
Działalność nierejestrowana może być więc skutecznym rozwiązaniem dla wielu osób, które zarabiają relatywnie niewielkie kwoty. Choć sami wiele razy podkreślaliśmy, że ta forma działalności redukuje liczbę formalności, warto pamiętać, że zakładanie firmy w Polsce nie jest wcale tak skomplikowane. Oczywiście, późniejsze prowadzenie wiąże się z większą odpowiedzialnością i ilością obowiązków, jednak sama rejestracja w CEIDG i otworzenie firmy, jest dostępne niemalże dla każdego.
Nierejestrowana działalność gospodarcza – szansa dla przedsiębiorczych ludzi
Nie mamy wątpliwości, że działalność nierejestrowana jest ogromną szansą dla przedsiębiorczych ludzi – zwłaszcza tych, którzy stawiają pierwsze kroki w biznesie. Dzięki tej opcji możesz przetestować pomysł na produkt lub usługę, zdobyć pierwsze doświadczenie albo po prostu zamienić swoją pasję w dodatkowy zarobek. Działalność nierejestrowana to świetna trampolina do pełnoprawnego przedsiębiorstwa, które być może zechcesz otworzyć w przyszłości.
